Ernst Moritz Theodor Ziller...Ερνέστος Τσίλλερ

Ο Ερνέστος Μαυρίκιος Θεόδωρος Τσίλλερ, είναι ο πρωτότοκος υιός του Christian-Gottlieb Ziller, εργολάβου και αμπελοκτήμονα στο Oberloessnitz της Σαξονίας. Γεννήθηκε στο Kaditz, στις 22 Ιουνίου 1837. Φοίτησε στη Βασιλική Σχολή της Αρχιτεκτονικής, που υπαγόταν στο Πολυτεχνείο, το χρονικό διάστημα 1855-1858. Την άνοιξη του 1858, ανέλαβε τη πρώτη εργασία. Να σχεδιάσει μια εκκλησία για το Ευαγγελικό Κοιμητήριο της Βιέννης, σε μεγαλύτερη κλίμακα, για να χρησιμεύσει στην εκτέλεση του έργου. Στη συνέχεια κατά την παραμονή του στη Βιέννη, σχεδίασε την πίσω όψη και την τομή της Ακαδημίας της Αθήνας καθώς και άλλα οικοδομήματα στο ατελιέ του Χάνσεν.

Η τεχνοτροπία του Τσίλλερ διακρινόταν από την ακριβή γνώση και καλαισθησία. Ακριβώς για την τυπικότητά της βρήκε μεγάλη διάδοση στην οικοδόμηση της πόλης. Ακόμη και σε σπίτια πενιχρής τάξεως έβλεπε κανείς εξαίρετης καλαισθησίας κορνίζες και άλλα τραβήγματα, μαρμάρινα φουρούσια μπαλκονιών με ιωνικούς έλικες, πήλινα διακοσμητικά στοιχεία και επίκρανα παραστάδων, ακροκεράμους, ψευδοκαρυάτιδες, όλα δημιουργήματα του Ερνέστου Τσίλλερ.

Ο Ερνέστος Τσίλλερ έχτισε τον σεβαστό αριθμό των 500 οικοδομών στην Αθήνα, στον Πειραιά και στα περίχωρα, στα νησιά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Μεταξύ των οικοδομών αυτών είναι θέατρα, ναοί, δημόσια κτίρια, σχολεία, ιδιωτικά μέγαρα και κατοικίες, στοές (αγορές), πολυκατοικίες, μνημεία, σιδηροδρομικοί σταθμοί κ.λπ. Αναφέρουμε μερικές από τις οικοδομές του:

- Το Βασιλικό Παλάτι.- Τα μέγαρα Σλήμαν, Δεληγιώργη, Σταθάτου, Πέτρου Καλλιγά . Συριώτη, Ψύχα (Ιταλική Πρεσβεία), Βούρου (οδός Σταδίου), Βούρου (οδός Κηφισσιάς), Μαυρομιχάλη 4, Lueders, Κούπα, Πεσμαζόγλου (οδός Κηφισσιάς).

- Τις οικίες Σούρη, Θεοδωρίδου, Μάνσα, Μεταξά, Ευθυμίου, Σβορώνου, Θων, Καλογήρου.

- Διάφορα καταστήματα.

- Την Γερμανική και την Αυστριακή Αρχαιολογική Σχολή.


- Το Δημοτικό Θέατρο.

- Το Βασιλικό Θέατρο.


- Τα Θέατρα των Πατρών και της Ζακύνθου.

- Τα Ξενοδοχεία Μελά (Κεντρικό Ταχυδρομείο), «Πάγγειον» και «Μ.Αλέξανδρος».

- Το Δημαρχείο της Ερμουπόλεως.

- Τον Άγιο Λουκά.

- Τις Εκκλησίες του Ορφανοτροφείου Χατζηκώστα, του Αιγίου, των Βιλλιών, της Μάνδρας.

- Την Τράπεζα Αθηνών (οδός Σοφοκλέους).

- Την πρόσοψη του Αρσακείου.

- Τον Συνοικισμό Επαύλεων στην Πλατεία Αλεξάνδρας, στην Καστέλλα.

- Πέντε σχέδια εξωραϊσμού του Λυκαβηττού και πολλά άλλα.


Δημοτικό Θέατρο Αθηνών
Τοπογραφικό σχέδιο, τελική κύρια όψη προς την πλατεία Λουδοβίκου, 1886. Υδατογραφία, 39,7 x 60,7 εκ. Κολλ. σε χαρτόνι 56,7 x 87,3 εκ. Εν Αθήναις τη 17 Ιανουαρίου 1887


Δικαστικά Μέγαρα (ανεκτέλεστο)
Κύρια όψη, στη θέση των Βασιλικών Στάβλων, σήμερα κτήριο Μετοχικού Ταμείου Στρατού, 12 Νοεμβρίου 1895. Συνταχθέν συμφώνως τη εκθέσει της υπό του Υπουργείου της Δικαιοσύνης συσταθείσης επιτροπής τη 15 Απριλίου 1892.
Υδατογραφία, 68,5 x 139 εκ. Βιβλιογραφία: Έκθεση 1939, 135

Οικία Π. Πατσιάδου, Πλ. Αλεξάνδρας, Ζέα, 1894
Κύρια όψη προς την (τότε) οδό Μουνιχίας. Υδατογραφία, 39 x 56 εκ.

Σχέδιο του Τσίλλερ για περίπτερο στον Λυκαβηττό

Σχέδιο Ηρώου Μυτιλήνης. Όψη - κάτοψη

Παρ’ όλα αυτά τον βλέπουμε να περιέρχεται σε οικονομική δυσχέρεια στο απόγειο της δραστηριότητάς του. Ο λόγος είναι ότι ο Τσίλλερ, όπως και ο Χάνσεν, ήταν πρώτα απ’ όλα καλλιτέχνης και δεν τον ενδιέφερε πολύ το εμπορικό μέρος της εργασίας του. Σήμερα έχει μείνει στη μνήμη μας ως ένας από τους ικανότερους αρχιτέκτονες της Ελλάδας της εποχής του Γεωργίου Α’. Εκείνο όμως, για το οποίο θα πρέπει να τον θυμόμαστε περισσότερο, είναι η αγάπη του για την Ελλάδα, στην οποία έζησε περισσότερο από πενήντα χρόνια. Την εποχή εκείνη πρόσφερε με το ταλέντο του και την οξυδέρκειά του όλες του τις υπηρεσίες στην αρχιτεκτονική, την αρχαιολογία, ακόμα και στον εξωραϊσμό του τόπου. Ασχολήθηκε με έργα υδρεύσεως και με μία ωραία μελέτη για την διαρρύθμιση του Λυκαβηττού σε έναν δροσόλουστο χώρο περιπάτου, και με θαυμάσια θέα. Η μελέτη αυτή υπερτερεί από οποιαδήποτε ανάλογη σε ξένες χώρες λόγω της εξαίρετης τοποθεσίας. Το όνειρο, όμως, μένει πλέον να πραγματοποιηθεί από άλλους.

Ο Ερνέστος Τσίλλερ πέθανε στις 12 Νοεμβρίου 1923.

(ΠΗΓΗ: http://hellas.teipir.gr/IMNPatron/greek_htm/ziller.htm )


ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ
Ο Τσίλλερ κτίζει ξανά την Αθήνα
Μια έκθεση-αναβίωση της νεοκλασικής πόλης όπως θα τη σχεδίαζε ο γερμανός αρχιτέκτονας, στην Εθνική Πινακοθήκη
ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ Κυριακή 14 Μαρτίου 2010
Στην πλατεία είναι στημένες σκαλωσιές και οι άνθρωποι εργάζονται πυρετωδώς. Το θέατρο Απόλλων της Πάτρας υψώνεται με ταχύτητα. Εχει φθάσει στο ύψος του πρώτου ορόφου και ήδη διακρίνεται στην πρόσοψή του η εκλεκτική μείξη στοιχείων από την ελληνική αρχαιότητα και την αρχιτεκτονική της Τοσκάνης με τις ευρύχωρες στοές και τα περίτεχνα κιγκλιδώματα. Σε μικρή απόσταση το Μέγαρο Βασιλείου Μελά, μεγαλοπρεπές χάρη στο μέγεθός του, θυμίζει πολυτελή συγκροτήματα της Βιέννης. Με τα μεγάλα τοξωτά ανοίγματα, την επιβλητική είσοδο, τους ιωνικούς κίονες και τα αγάλματα προβάλλει ήδη τη μοναδικότητά του. Ακολουθεί ένα κομψοτέχνημα, το Ιλίου Μέλαθρον, κατοικία του Ερρίκου Σλήμαν. Και ένα παλάτι, το σημερινό Προεδρικό Μέγαρο. Κάπου εκεί πρέπει να βρίσκεται και ο Τσίλλερ. Η μήπως όχι;

Ενάμιση αιώνα πριν, ο σάξονας αρχιτέκτονας θα τριγυρνούσεόπως όλοι οι τότε και νυν συνάδελφοί του- ανάμεσα στους μαστόρους, δίνοντας αυστηρές οδηγίες για την τήρηση των σχεδίων. Ζωγράφοι ειδικευμένοι στην τέχνη της τοιχογραφίας θα διακοσμούσαν προσόψεις και δωμάτια, έμπειροι τεχνίτες θα κατασκεύαζαν τα χυτοσιδηρά κιγκλιδώματα με θέματα εμπνευσμένα από τη φύση ή τη μυθολογία, καλλιτέχνες θα φιλοτεχνούσαν τα κεραμικά αγάλματα των κτιρίων, άλλοτε βαμμένα στο χρώμα του μαρμάρου και άλλοτε άβαφα, σκέτος πηλός.

Η αναπαράσταση στην Εθνική Πινακοθήκη μιας φανταστικής πόλης του Τσίλλερ, στην οποία συναντώνται ορισμένα από τα καλύτερα έργα του στην Αθήνα και σε άλλες ελληνικές πόλεις, αποτελεί το εντυπωσιακότερο στοιχείο της έκθεσης «Ερνέστος Τσίλλερ, Αρχιτέκτων, 1837-1923», που θα εγκαινιαστεί στις 22 Μαρτίου. Αλλά όχι το μόνο. Αμέσως μετά το «κτίσιμο» της πόλης- γιγαντιαίες φωτογραφικές απεικονίσεις των κτιρίων- θα ακολουθήσει από τον αρχιτέκτοναμουσειολόγο κ. Βασίλη Κολώνα η ανάρτηση σχεδίων πραγματικών έργων τέχνης του μεγάλου αρχιτέκτονα, καθώς και η έκθεση σπάνιων φωτογραφιών της εποχής, επιστολών και εγγράφων. Το μυστικό εργαστήριο του Τσίλλερ στήνεται αυτές τις ημέρες στους δύο ορόφους του μουσείου με κτίρια που μεταβάλλονται «σε μουσικά όργανα ορχήστρας,στην οποία τα φώτα και οι σκιές εκτελούν με το γύρισμα του ηλίου μιαν ανήκουστη μελωδία μεγάλης αρμονικής ποικιλίας»,όπως λέει η διευθύντριά του κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα.

Για πρώτη φορά παρουσιάζεται ολόκληρο το Αρχείο Τσίλλερ-περί τα 430 σχέδια- που κατέχει η Εθνική Πινακοθήκη από το 1961 χάρη στην επιτυχημένη αγορά του, αντί 20.000 δραχμών, από τον τότε διευθυντή της Μαρίνο Καλλιγά, στον οποίο και είναι αφιερωμένη η έκθεση. Γιατί ο Τσίλλερ μεταμόρφωσε κυριολεκτικώς την Αθήνα του 19ου αιώνα από χωριό σε ευρωπαϊκή πόλη προσδίδοντάς της μια λάμψη διαρκείας και την αρχιτεκτονική ταυτότητα και αισθητική που η πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους χρειαζόταν επειγόντως, όπως επίσης τη σύνδεσή της με το ένδοξο αρχαίο παρελθόν.

Αλλά ο Τσίλλερ δεν ήταν ακριβώς νεοκλασικιστής. Ηταν ένας ιδανικός ισορροπιστής ρυθμών και μορφολογιών- της νεο-Αναγέννησης και του νεο-κλασικισμού-, ένας εκλεκτικιστής που δημιούργησε το προσωπικό του αρχιτεκτονικό ιδίωμα. Ποιον ενδιαφέρει όμως σήμερα αυτός ο οραματιστής του 19ου αιώνα; Στο ερώτημα θα απαντήσει η επιμελήτρια της έκθεσης δρ Μαριλένα Κασιμάτη:«Γιατί το διεθνές καλλιτεχνικό ρεύμα του νεοκλασικισμού που άνθησε πρώτα στην Ευρώπη είχε ως πρότυπό του την αρχαιοελληνική αρχιτεκτονική. Και γιατί παρά τον ενάμιση αιώνα από την εποχή που κτίσθηκε η τριλογία της οδού Πανεπιστημίου,το Μέγαρο Σλήμαν, το Μέγαρο Σταθάτου αυτά τα κτίρια εξακολουθούν να κρατούν τα πρωτεία του αισθητικού κάλλους» λέει.
Ο Ερνέστος Τσίλλερ Ο Τσίλλερ έκτισε περισσότερα από 500 κτίρια στην Ελλάδα,μεταξύ των οποίων και το δικό του σπίτι στην οδό Μαυρομιχάλη,όπου έζησε με τη σύζυγό του Σοφία Δούδου και τα παιδιά τους,ενώ στον κάτω όροφο λειτουργούσε το γραφείο του.Πολλά από τα ιδιωτικά κτίρια,κατεδαφισμένα σήμερα ύστερα από τη λαίλαπα της αντιπαροχής του ΄60,αναγνωρίζονται σε πίνακες του Γιάννη Τσαρούχη εκείνης της εποχής.Εκτός από άριστος αρχιτέκτονας και σχεδιαστής,υπήρξε και σπουδαίος μηχανικός και κατασκευαστής,αφού ήταν ο πρώτος που μεταχειρίστηκε τη σιδηροδοκό και τα σιδηρά υποστυλώματα στην οικοδομή,ασχολήθηκε με την αντισεισμικότητα των κτιρίων και χρησιμοποίησε τεχνητό εξαερισμό και κεντρική θέρμανση αλλά και ρολά στα παράθυρα.
(Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=34&artid=319949&dt=14/03/2010#ixzz0rthq5xRI)

Η Τέχνη της Αλχημείας...η Αλχημεία στην Τέχνη

Μιλώντας για αλχημεία, φανταζόμαστε την εικόνα ενός σεβαστού φιλόσοφου αλχημιστή σκυμμένου πάνω στις φιάλες του με τα αναβράζοντα υγρά και βυθισμένου στην αναζήτηση για τον ασαφή φιλοσοφικό λίθο, που θα μπορεί να αλλάξει μια μάζα λιωμένου μολύβδου σε ολοκάθαρο χρυσό.
Αυτή η εικόνα του αλχημιστή, παρόλο που δημιουργήθηκε σχετικά νωρίς στην ιστορία της αλχημείας, έγινε πολύ δημοφιλής κατά τον 20ο αιώνα αν και οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ελάχιστα για το θέμα.



Μια άλλη άποψη θεωρούσε τους αλχημιστές ως μυστηριώδεις τύπους που ανήκαν σε κάποια μυστική οργάνωση και επικοινωνούσαν μεταξύ τους με κωδικοποιημένα μηνύματα. Θεωρήθηκε ακόμα ότι διέθεταν παραφυσικές δυνάμεις, οι οποίες τους επέτρεπαν να κάνουν διάφορα μαγικά πράγματα και να ζουν μέχρι πολύ βαθιά γεράματα. Έτσι, οι αλχημιστές ταυτίστηκαν στη λαϊκή φαντασία με τους μάγους.
Οι στερεότυπες αυτές απόψεις δεν μας επιτρέπουν να εκτιμήσουμε το εύρος της αλχημείας και τους διάφορους τρόπους που ενέπνευσε τόσους ανθρώπους ανά τους αιώνες.






Τι είναι λοιπόν η αλχημεία;
Είναι ένα πολύπλευρο θέμα. Είναι μια πρόωρη μορφή χημικής τεχνολογίας που διερευνά τη φύση των ουσιών. Είναι επίσης μια φιλοσοφία του κόσμου και του χώρου της ανθρωπότητας στο καθεστώς των πραγμάτων. Η Αλχημεία ανέπτυξε μια καταπληκτική γλώσσα εμβληματικού συμβολισμού στην προσπάθειά της να εξερευνήσει το σύμπαν και τον άνθρωπο. Είχε ισχυρή φιλοσοφική βάση, και πολλοί αλχημιστές ενσωμάτωσαν θρησκευτικές μεταφορές και πνευματικά ζητήματα στις αλχημικές ιδέες τους.





Περίπου τέσσερις χιλιάδες βιβλία εκδόθηκαν από το 16ο μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα, που ασχολούνται με την αλχημεία μέσα από ποικίλες και αμέτρητες απόψεις. Πολλές χιλιάδες χειρογράφων, χειρόγραφα γράμματα, σημειώσεις και σχόλια που υπάρχουν στις βιβλιοθήκες της Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής, είναι υπέροχα διακοσμημένα με έγχρωμες μικρογραφίες, απεικονίσεις και χάρτες. Η αλχημεία, μέσα από τον μεγάλο όγκο των συγγραμμάτων, άσκησε επιρροή σε όλη την πρόωρη σύγχρονη περίοδο. Βλέπουμε συχνά την επιρροή αυτή στις εργασίες των συγγραφέων, των ποιητών και των καλλιτεχνών της εποχής.
Τον 20ο αιώνα, το ενδιαφέρον για την αλχημεία αναβίωσε, μετά την απόλυτη έλλειψη κάθε σχετικού ενδιαφέροντος κατά τον 19ο αιώνα. Σήμερα, η αλχημεία χρησιμοποιείται συχνά ως μια λέξη για να περιγράψει δυσνόητους και αινιγματικούς συμβολισμούς, ή την ιδέα του πνευματικού μετασχηματισμού και της εσωτερικής αλλαγής.


Η αλχημεία γεννήθηκε στην αρχαία Αίγυπτο, όπου χρησιμοποιήθηκε η λέξη Khem σε σχέση με τη γονιμότητα των πεδιάδων γύρω από το Νείλο. Οι Αιγυπτιακές πεποιθήσεις για τη ζωή μετά το θάνατο, και οι διαδικασίες μουμιοποίησης που ανέπτυξαν, αποτέλεσαν τις πρώτες γνώσεις της χημείας και την προσδοκία της αθανασίας.




Από το 332 Π.Χ., ο Μέγας Αλέξανδρος είχε κατακτήσει την Αίγυπτο. Οι Έλληνες φιλόσοφοι ενδιαφέρθηκαν τότε για τις αιγυπτιακές επιστήμες. Οι ελληνικές απόψεις για τα τέσσερα στοιχεία της φύσης -φωτιά, γη, αέρας και νερό- , συγχωνεύθηκαν με την αιγυπτιακή ιερή επιστήμη. Το αποτέλεσμα ήταν η Khemia, η ελληνική λέξη για την αιγυπτιακή Khem..




Όταν η Αίγυπτος καταλήφθηκε από τους Άραβες τον 7ο αιώνα, προστέθηκε το πρόθεμα «al-» στη λέξη Khemia. Αl-Khemia, που σημαίνει "η χώρα του μαύρου" και μπορεί να θεωρηθεί ως μια πιθανή προέλευση για την λέξη αλχημεία. Η ελληνική λέξη khumos, που σημαίνει «ρευστό» προτάθηκε ως μια εναλλακτική προέλευση για τη λέξη αλχημεία. Είναι ατυχές το γεγονός ότι η αλχημεία δεν είναι περισσότερο γνωστή σχετικά με αυτή την πρόωρη περίοδο της ιστορίας της. Το 391, οι Χριστιανοί έκαψαν τη μεγάλη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, με αποτέλεσμα να καταστραφούν πολλά σχετικά έργα.


Η Αλχημεία αναπτύχθηκε επίσης ανεξάρτητα στην Κίνα από ταοϊστές μοναχούς.
Οι μοναχοί επιδίωξαν τόσο την εξωτερική όσο και την εσωτερική εξέλιξη. Η πρώτη ασχολείται με τα ανόργανα άλατα, τα φυτά κ.λπ., που θα μπορούσαν να παρατείνουν τη ζωή, και η δεύτερη είναι η χρήση τεχνικών, όπως το Qigong, για να αναπτύξουν το "chi" (τη δύναμη της ζωής του Σώματος).

Όπως η Κίνα και η Αίγυπτος, έτσι και η Ινδία ανέπτυξε την αλχημεία ανεξάρτητα. Οι Ινδοί είχαν πεποιθήσεις παρόμοιες με τους κινέζους: η χρησιμοποίηση εξωτερικών και εσωτερικών μεθόδων θα εξαγνίσει τον οργανισμό και θα παρατείνει τη ζωή.


Οι Ινδιάνοι εφηύραν τον χάλυβα και πολύ πριν από τους Bunsen και Κίρχοφ συνειδητοποίησαν τη σημασία του χρώματος της φλόγας στον προσδιορισμό των μετάλλων.

Η εισαγωγή της αλχημείας στη Δύση ήρθε τον 8ο αιώνα, όταν οι Άραβες την έφεραν στην Ισπανία. Από εκεί γρήγορα εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Οι αραβικές πεποιθήσεις ήταν ότι τα μέταλλα αποτελούνταν από υδράργυρο και θείο σε ποικίλες αναλογίες. Ο χρυσός θεωρήθηκε ως το τέλειο μέταλλο και όλα τα άλλα είχαν μικρότερη αξία, μια ιδέα άκρως δημοφιλής μεταξύ των Δυτικών αλχημιστών. Πίστευαν ακράδαντα ότι τα υποδεέστερα μέταλλα θα μπορούσαν να μετατραπούν σε χρυσό μέσα από μία ουσία γνωστή ως «φιλοσοφική λίθος».
Η «φιλοσοφική λίθος», θεωρείτο επίσης ότι μπορούσε να προσδώσει Αθανασία. Το κινεζικό όνομα για τον λίθο ήταν «το χάπι της Αθανασίας».



Στην Ευρώπη, η αλχημεία οδήγησε στην ανακάλυψη της παρασκευής των αμαλγαμάτων και σε πολλές άλλες χημικές διεργασίες καθώς και τις συσκευές που απαιτούνταν για αυτά.
Από τον 16ο αιώνα, οι αλχημιστές στην Ευρώπη είχαν χωριστείσε δύο ομάδες:
Η πρώτη ομάδα επικεντρώθηκε στην ανακάλυψη νέων ενώσεων και στις αντιδράσεις τους και εξελίχθηκε η σημερινή επιστήμη της χημείας.
Η δεύτερη συνέχισε να εξετάζει την πιο πνευματική, μεταφυσική πλευρά της αλχημείας, την αναζήτηση της Αθανασίας και της μεταστοιχείωσης των μετάλλων σε χρυσό.
Αυτό οδήγησε στην σύγχρονη αντίληψη για την αλχημεία.


A. Cellarius, Harmonia Macrocosmi Historiaca, Άμστερνταμ 1660. Επιπεδοσφαιρική απεικόνιση του Πτολεμαϊκού συστήματος


A. Cellarius, Harmonia Macrocosmi Historiaca, Άμστερνταμ 1660. Διαστηματική απεικόνιση του Πτολεμαϊκού συστήματος


A. Cellarius, Harmonia Macrocosmi Historiaca, Άμστερνταμ 1660


S. Trimosin, Splendor solis, Λονδίνο, 16ος αι. "Η Κρόνια νύχτα"


S. Trimosin, Splendor solis, Λονδίνο, 16ος αι


S. Trimosin, Splendor solis, Λονδίνο, 16ος αι. Η άφιξη της Αφροδίτης στον ουρανό που φέρνει την τέρψη των αισθήσεων και εξαίσια χρώματα


Hans Leisegang, Στουτγάρδη 1985. Αναπαράσταση της γνωστικής κοσμολογίας των Οφιτών


"Anatomia Auri sive Tyrocinium Medico-Chymicum", J.D. Mylius (Frankfurt, 1628)


An emblem from Honoratus Marinier’s, ca. 1790. Alchemical Manuscript of the Seven Keys (McLean’s edition).


A. Kircher, "Turris Babel", Άμστερνταμ 1679


H. Khunrath, "Amphitheatrum sapientiae aeternae", 1602. Κοσμολογική απεικόνιση του αλχημιστικού έργου με τη μορφή του βολβού του οφθαλμού.


Michelangelo Cactani. "La Materia della Divina", Comedia di Dante Alighieri (1855)


M. Maler, "Atalanta fugiens", Oppenheim 1618. Η γέννηση της φιλοσοφικής λίθου στον αέρα


Gregorius Anglus Sallwigt (ψευδώνυμο του von Welling), "Opus mago-cabalisticum", Frankfurt, 1719


Thomas Norton, "Tractatus chymicus", Φρανκφούρτη 1616. Σχεδιάγραμμα του κόσμου με μορφή κλιβάνου


J. Isaak Hollandus, Hand der Philosopher, 1667 (έκδοση Βιέννης). Το χέρι του φιλοσόφου


Hildegard von Bingen, Scivias (codex Rupertsberg), 12ος αι. , όραμα της Hildegard von Bingen


A. Cellarius, Harmonia Macrocosmi Historiaca, Άμστερνταμ 1660. Χριστιανικός έναστρος ουρανός


J.C. Barchusen, "Elementa chemicae", Leiden 1718. Γένεσις μέσα στον άμβικα


D. Stolcius von Stolcenberg, "Viridarium chymicum", Φρανκφούρτη 1624. Στα 4 στοιχεία (από αριστερά: γη, νερό, αέρας, φωτιά) αντιστοιχούν οι 4 φάσεις του αλχημιστικού έργου και οι 4 βαθμοί του πυρός.


H. Bosch, οι δυο πτέρυγες του «Κήπου των Απολαύσεων», περ. 1510. Η δημιουργία του κόσμου