Σάββατο 27 Φεβρουαρίου 2010

Belle Epoque, Παρίσι 1880-1914





Η Belle Époque αποτελεί ένα σύνθετο κεφάλαιο στην ιστορία του Παρισιού από τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο 19ος αιώνας γιορτάζει την αποχώρησή του αφήνοντας πίσω του λαμπρές εφευρέσεις που θα σημαδέψουν τη νέα εποχή που ανατέλλει. Το Παρίσι στα χρόνια μεταξύ του 1880 και του 1914, συνθέτει ένα πανόραμα μιας πόλης πλημμυρισμένης από ζωή, ελπίδα και λάμψη.



Και μόνο η φράση belle époque είναι διεγερτική. Φέρνει στο νου εικόνες μιας όμορφης εποχής και οδηγεί τη φαντασία σε ένα καλειδοσκόπιο ολόφωτο. Στις μνήμες των γενεών που ακολούθησαν, η belle époque έχει παραμείνει ως εικόνα ενός χαμένου παραδείσου που κυριαρχούσε στην Ευρώπη πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ζωή της νύχτας αποτυπωνόταν σε πολύχρωμες αφίσες στους δρόμους και τις πλατείες. Το Μουλέν Ρουζ άνθιζε, τραγούδια ηχούσαν στα καλλιτεχνικά στέκια της Μονμάρτης και στα concert-cafés κατά μήκος των μεγάλων λεωφόρων.



Οι κοσμικοί συναντιόνταν στα εντυπωσιακά φουαγιέ των θεάτρων και αντάλλασσαν προσκλήσεις για ιδιωτικά soirées. Στα μεγάλα σαλόνια, παραδοσιακά στυλ και φόρμες συναγωνίζονταν την ολοκαίνουρια Art Nouveau. Οι φωτογράφοι, κόντρα στο παλιό Παρίσι, απεικόνιζαν συνεχώς το μοντέρνο σύμβολο της πόλης, τον Πύργο του Άιφελ. Ολόκληρος ο κόσμος φαινόταν να περιφέρεται στους μεγάλους δρόμους. Παράλληλα, αμέτρητα αντικείμενα πολυτελείας εμφανίστηκαν: μόδα, κοσμήματα, πολύτιμα αντικείμενα για τη διακόσμηση των σπιτιών.






Στις γκαλερί, πλήθος επισκεπτών διαφωνούσαν μπροστά στις παλιές δημιουργίες και στη νέα αβαν-γκαρντ, εντυπωσιασμένοι από το συνδυασμό της εξπρεσιονιστικής ζωγραφικής και των μοντέρνων έργων. Γλυπτά κατέκλυζαν όλη την πόλη, γλυπτά που χαιρέτιζαν το θρίαμβό της στις διεθνείς εκθέσεις του 1889 και του 1900.







Η Γαλλική πρωτεύουσα βίωνε μια περίοδο κοινωνικής επανάστασης και οικονομικής ευημερίας. Τα πάντα, από θεατρικά προγράμματα μέχρι απλά μοντέλα, τόνιζαν τη δύναμη της όπερας, του θεάτρου και των συναυλιών. Και, όπως συνέβη με την αφίσα, η φωτογραφία έκανε την εμφάνισή της δυναμικά ως μοντέρνο μέσο έκφρασης. Καλλιτέχνες της αβάν γκαρντ ζωγράφιζαν αδιάκοπα αφίσες και θεατρικά προγράμματα. Οι παραδοσιακοί πορτραιρίστες άρχισαν να βασίζουν τη δουλειά τους στις νέες φόρμες. Οι καλλιτέχνες αφίσας σχεδίαζαν φιλόδοξες και εντυπωσιακές διακοσμήσεις. Οι γλύπτες εργάζονταν για τους βιομήχανους των πολυτελών αντικειμένων και οι συνθέτες έπαιζαν πιάνο στα καφέ της Μονμάρτης.







Η Belle Époque εκφράστηκε με πολλές διαφορετικές φόρμες καλλιτεχνικής δημιουργίας αλλά και με αντικείμενα καθημερινής χρήσης που έφεραν τη σφραγίδα μεγάλων παραγωγών όπως οι Baccarat, Chaumet, Christofle και το State Manufactory of Sèvre, που υπάρχουν μέχρι σήμερα. Τα μεγαλύτερα κέντρα διασκέδασης, τα café-concerts και τα καμπαρέ, υπάρχουν ακόμα. Η ανάμνηση του Παρισιού ως πρωτεύουσας της κομψότητας, ζει στις δημιουργίες της εποχής εκείνης. Όλη αυτή η ευφορία αποτυπώθηκε στην καλλιτεχνική δημιουργία της εποχής με έργα που σημάδεψαν ολόκληρο τον κόσμο.



Πέμπτη 25 Φεβρουαρίου 2010

Picasso s' Guernica 3D

Ίσως όχι ακριβώς ό,τι είχε υπόψη του ο Πικάσσο όταν αποτύπωνε στον καμβά τη φρίκη της γενοκτονίας στην Γκουέρνικα, σίγουρα όμως εντυπωσιακό. Και επίσης, υπέροχος τρόπος, εστιάζοντας στις λεπτομέρειες, να βιώσεις τη φρίκη της σφαγής και την απόγνωση και τη διάλυση...

Τρίτη 23 Φεβρουαρίου 2010

George Frideric Handel 1685-1759


George Frideric Handel, 23 Φεβρουαρίου 1685 - 14 Απριλίου 1759...ο συνθέτης του μπαρόκ...


Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2010

Εικονογραφημένα Χειρόγραφα


Mary of Burgundy Ωρολόγιο, 1467-80

Όποιος είχε την τύχη να πιάσει στα χέρια του ένα μεσαιωνικό εικονογραφημένο χειρόγραφο, δεν μπορεί παρά να ένοιωσε βαθιά συγκίνηση από αυτή την άμεση επαφή με το παρελθόν. Και να φανταστεί ένα γραφέα να δουλεύει ακατάπαυστα μέσα σε ένα εργαστήρι, σε κάποιο ήσυχο στενό σοκάκι μιας μεσαιωνικής πόλης, ή ένα καλόγερο να αντιγράφει με επιμέλεια, ξανά και ξανά, τα βιβλικά κείμενα, στο βιβλιογραφικό εργαστήρι κάποιου μοναστηριού.




Κι ακόμα, πολύ πολύ παλιότερα, να φανταστεί κάποιο ηλιοκαμένο Αιγύπτιο να γράφει στον πάπυρο με προσεχτικά καλλιγραφικά ιερογλυφικά...
Η τέχνη των εικονογραφημένων χειρογράφων είναι τέχνη αιώνια, άφθαρτη, αφού οι μικρογραφίες, προστατευμένες σε μεγάλο βαθμό από την υγρασία, τον αέρα, το φως και τη σκόνη, ανάμεσα στις σελίδες των βιβλίων, διατηρούν αναλλοίωτα τα χρώματά τους.


Guvart des Moulins, Ιστορημένη Βίβλος,1402. Σκηνές από τη ζωή του Σολομώντα

Από τη βυζαντινή εποχή που διήρκεσε περίπου 1000 χρόνια (330-1453) και που απλωνόταν από την Iταλία μέχρι τον Ευφράτη και από τη Ρωσία μέχρι την Αίγυπτο, μας σώζονται περίπου 30 000 χειρόγραφα, από τα οποία μόλις τα 960 είναι εικονογραφημένα. Στα χειρόγραφα αυτά, ο λόγος και η εικόνα αλληλοσυμπληρώνονται δημιουργώντας ένα αδιαίρετο σύνολο: Η λέξη στο χειρόγραφο φωτίζεται με το σχήμα και τα χρώματα της εικόνας. Κι αυτό είναι το έργο του γραφέα και του μικρογράφου.


Χρονικόν, 1360

Το βάθος της εικόνας είναι συνήθως χρυσό και πολύ καλά στιλβωμένο, ώστε να δίνει αυτή την ιδιαίτερη αίσθηση του φωτός. Τα χρώματα είναι έντονα και λαμπερά, βαθύ μπλε, ρόδινο, πράσινο, γαλάζιο, κόκκινο.
Και όπως ανέφερε ο Andre Maλraux,"το επιχρύσωμα της καλλιγράφησης, η φωτεινότητα των χρωμάτων τη δεν είναι αποτέλεσμα μιας "μεσαιωνικής ναϊβιτέ", αλλά τα δημιουργικά μέσα ενός διαφορετικού κόσμου".


Αρχική σελίδα του Κατά Ιωάννη ΅Ευαγγελίου, περ. 698 μ. Χ., Abbey of Lindisfarne

Το Χρονολόγιο αυτής της εξαιρετικής και όχι τόσο γνωστής τέχνης, είναι ένας τρόπος να ξεκινήσει να μιλάει κανείς για την ιστορία της καλλιτεχνικής μικρογραφίας...και αυτόν τον τρόπο επέλεξα εδώ για να παρουσιάσω εξαιρετικά δείγματα εικονογραφημένων χειρογράφων...

15ος αι.π.Χ. - Τα πρώτα καλλίγραφα χειρόγραφα από πάπυρο παρουσιάζονται στην αρχαία Αίγυπτο




2ος αι. - Δημιουργία του codex (= δεμένο βιβλίο). Μέχρι τον 4ον αιώνα ο κώδικας δεν επισκιάζει το ειλητάριο (κύλινδρος από περγαμηνή ή πάπυρο). Απλά, η περγαμηνή από κατεργασμένο δέρμα ζώου, αντικαθιστά, ως πιο ανθεκτική, τον πάπυρο.




Καλλιγραφημένοι κώδικες (δεμένα βιβλία από περγαμηνή)

6ος αι. - Πρώτα καλλιγραφημένα χειρόγραφα σε αρχαία κείμενα των μοναστηριών της Δύσης


Κώδικας, τέλος 5ου-αρχές 6ου αιώνα. Απεικονίζονται μάχες 'Ελλήνων μέ τους Τρώες

6ος - 8ος αι. - η τέχνη των νησιών της Ιρλανδίας και της Νορθουμβρίας ξεχωρίζει για την πρωτοτυπία του διακόσμου των Ευαγγελίων της, με φυτικό διάκοσμο και ψηφιδωτά. Τα γραμμικού ρυθμού Μεροβίγγεια χειρόγραφα (προσευχητάρια και Ωρολόγια) βασίζονται στην αρχαιότητα και στη βυζαντινή τέχνη. Κυριώτερα κέντρα παραγωγής είναι τα μοναστήρια του Φλερύ, της Τουρ, της Βουργουνδίας (Λουξέιγ) και του Κορμπί.


Book of KELLS περ. 800. Σελίδα από τους Κανόνες του Ευσέβιου


Ο Άγιος Ιερώνυμος, προμετωπίδα περγαμηνής, Κορμπί, Γαλλία, περ. 700


Πρωτόγραμμα σε περγαμηνή, περ. 800

8ος αι. - στο Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum, του βρετανού ιστορικού Βέδα του Αιδέσιμου (περ. 673-735), εμφανίζεται για πρώτη φορά καλλιγραφημένο πρωτόγραμμα (το αρχικό κεφαλαίο γράμμα κάθε κειμένου) σε ένα χειρόγραφο.



8ος - 10ος αι. - Καρολίγγεια Αναγέννηση: θεμελίωση των βασικών αρχών της τέχνης των καλλιγραφημένων χειρογράφων, νατουραλιστικός διάκοσμος και παραστατική τέχνη, εστίαση στο πρωτόγραμμα και σε μερικές μικρογραφίες. Εμπλουτισμός των υλικών σε προεπεξεργασμένο χειρόγραφο με χρυσό και ασημένιο διάκοσμο. Διεύρυνση της θεματικής των κωδίκων με κοσμικά κείμενα




13ος αι. - Τα Γαλλικά εικονογραφημένα χειρόγραφα επιβάλλουν το Γοτθικό ύφος σε όλο το Δυτικό κόσμο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις αρχιτεκτονικές φόρμες, τα έντονα χρώματα, την αναζήτηση του όγκου και της κίνησης. Δημιουργία ολοσέλιδων μικρογραφιών. Η διακόσμηση καταλαμβάνει τα περιθώρια που γεμίζουν με φύλλα κισσού, αλλόκοτες φιγούρες και ανθρωπόμορφα ξωτικά.








14ος αι. - Παρισινή Σχολή με άνθηση στην Προβηγκία και την Καταλονία, εκλέπτυνση των μορφών και κομψότητα, καθώς και έντονες επιρροές από την ανατολίτικη αισθητική. Στην Ιταλία, τα χειρόγραφα των εργαστηρίων της Μπολόνια, με την διδασκαλία του Τζιόττο, αναπτύσσουν σύνθετες χρωματικές αποχρώσεις, λεπτομέρειες και προοπτική. Η τέχνη ανθίζει στη Γερμανία και τη Φλάνδρα.










15ος αι. - Η Ιταλική καλλιγραφία αναπτύσσεται με τη διάδοση των ουμανιστικών βιβλίων και με την υποστήριξη των ισχυρών οικογενειών των Σφόρτσα (στο Μιλάνο) και των Μεδίκων (στη Βενετία). Μετά την εμπλοκή της Γαλλίας στον εκατονταετή πόλεμο, οι Γάλλοι καλλιγράφοι καταφεύγουν στο Δουκάτο της Βουργουνδίας μαζί με Φλαμανδούς καλλιτέχνες υπό τη σκέπη του Φιλίππου του Καλού.











16ος αι. - Διάδοση του έντυπου βιβλίου. Η παραγωγή χειρογράφων και η τέχνη της καλλιγραφίας παρακμάζουν. Διασώζονται μόνο οι Οδηγίες και οι Πορτολάνοι της Βενετίας. Τα καλλιγραφήματα των βιβλίων παραχωρούν σταδιακά τη θέση τους στη ζωγραφική σε καβαλέτο.